Onderzoek naar wenselijkheid (zonne)energie nabij Nieuwe Hollandse Waterlinie
Zonnevelden kunnen invloed hebben op bijvoorbeeld de openheid die wordt ervaren in de schootsvelden en de beleving van de Waterlinie. In 2018 is het ‘Heritage Impact Assessment’ uitgevoerd om te zien hoe de energietransitie zich verhoudt tot de beleving van de Waterlinie. Er is namelijk een aanvraag ingediend bij UNESCO om de Nieuwe Hollandse Waterlinie de status van Werelderfgoed te geven. De vraag is welke ruimte er dan is voor zonnevelden, windmolens en bio-energie binnen de schootsvelden en inundatievelden. Er is een rapport verschenen op basis waarvan initiatiefnemers en gemeenten in overleg kunnen met de provincie Utrecht.
Download Rapport 'Energietransitie - Nieuwe Hollandse Waterlinie'Limes: Oude en Kromme Rijn als grens van het Romeinse Rijk
De Kromme en Oude Rijn hebben in de Romeinse Tijd als noordelijke grens (Limes) de natuurlijke barrière van het Romeinse Rijk gevormd. Deze grens is de grootste lineaire archeologische structuur van Europa en bestond uit een grensrivier, een grensweg, castella (forten) en wachttorens.
Landschappelijk is er van de Limes weinig meer terug te vinden. Sporen zijn voor een groot deel behouden gebleven doordat ze door klei van de rivier zijn afgedekt. Meer hierover leest u op de pagina ‘archeologie‘.
Nieuwe Hollandse Waterlinie
De Nieuwe Hollandse Waterlinie was lange tijd het ‘geheime wapen van Nederland’. De forten, inundatievelden en schootsvelden zijn van groot cultuurhistorisch belang. Binnen de schootsvelden is de openheid en een beperkte hoeveelheid bebouwing een kernkwaliteit, evenals het groene en landelijke karakter van de inundatiekommen. In de gemeente Bunnik zijn de gebieden rondom Fort bij Vechten en Fort Rijnauwen hoger gelegen waardoor de gebieden niet onder water gezet konden worden (inundatie).
Van belang is niet alleen het beschermen maar ook ontwikkelen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, zoals blijkt uit het document kernkwaliteiten van de Hollandse Waterlinie.
Kernkwaliteiten en verboden kringen
De Kringenwet uit 1818 beperkte bebouwing rond schootsvelden. Zo mocht in de binnenste kring van 300 meter rond een (belangrijk) verdedigingswerk alleen in hout worden gebouwd. In de middelste kring van 600 meter mocht tot 50 cm hoogte met steen worden gebouwd, daarboven moest het brandbaar materiaal zijn. In de buitenste kring, 1000 meter rond een verdedigings-werk, waren stenen bouwwerken toegestaan, maar bij oorlogsdreiging konden ze zonder meer worden afgebroken. De Waterlinie vormde een scheiding tussen het westen (economische en bestuurlijke hart) en het oosten van Nederland. De natuurlijke landschappelijke ondergrond vormde de basis voor de aanleg van het ingenieuze inundatiesysteem.
In 1963 is de wet ingetrokken. De ‘verboden kringen’ van 300, 600 en 1000 meter rondom het fort worden nog wel benut bij het afwegen van bouwaanvragen.
Wel of geen zonneveld binnen de kringen?
De wenselijkheid van zonnepanelen binnen de verboden kringen is nog niet bepaald. Het document ‘Kernkwaliteiten’ beschrijft dat de NHW positief staat tegenover eigentijdse ruimtelijke ontwikkelingen. Er is zelfs een hoofdstuk specifiek aan zonnepanelen gewijd. ‘Zonnepanelen hoeven geen aantasting van de kernkwaliteit openheid te betekenen’.
Er is nog geen gezamenlijk beeld en nog weinig ervaring. Hoe zorg je voor een goede inpassing zodat panelen de ruimtelijke kwaliteit en eigenheid van het Waterlinielandschap niet aantasten. Kunnen zonnepalen het landschap waar mogelijk versterken? De provincie onderschrijft dit.
Op het moment dat zich een initiatief voordoet, zullen deskundigen van diverse disciplines (erfgoed, landschap, duurzaamheid) zich op provinciaal nivo hier over buigen. Verder wordt er gekeken naar de onderzoeksresultaten van de eerder genoemde Heritage Impact Assessment eind 2018.
CONCEPT: Keuze van de gemeente Bunnik
Lopende de Heritage Impact Assessment (HIA) zijn er geen zonnevelden toegestaan binnen de eerste drie kringen rond de forten. De gemeente dient het onderzoek (genoemd bovenaan de pagina) af te wachten.
Als besloten wordt dat de gemeente haar eigen beleid mag maken op dit vlak, dan zou de eigen beleidskeuze zijn (concept):
Fort Rijnauwen: voorgesteld wordt om voorlopig geen zonnevelden toe te staan in Rhijnauwen en Amelisweerd vanwege de grote druk op dit gebied, inclusief de waarde van de Hollandse Waterlinie (Naar gebiedsfactsheet). Wellicht is een kleinschalige installatie direct gekoppeld aan het Fort gewenst om tot een Klimaatneutraal Fort te komen. Ook is er in de randen van dit gebied wellicht ruimte nabij infrastructuur en/of bebouwing.
Fort bij Vechten: voorgesteld wordt om (voorlopig) terughoudend om te gaan met grotere zonnevelden in de open graslanden die landschappelijk een eenheid vormen met Fort bij Vechten (naar gebiedsfactsheet).
- Voor de eerste ‘kring’ van bovengenoemde Kringenwet (dus binnen 300 meter afstand van het Fort) worden voorlopig geen panelen toegestaan behalve wellicht een kleinschalige installatie direct gekoppeld aan het Fort zelf.
- Voor de omringende velden (buiten 300 meter van het Fort) wordt een hoogte van maximaal 1 meter toegestaan zodat het beeld van schootsvelden in stand blijft. Bij voorkeur worden de rijen panelen op grotere afstand van elkaar geplaatst zodat een ‘extensief’ zonneveld ontstaat.
Zonnepanelen kunnen een onderdeel van een werk in de Hollandse Waterlinie gaan uitmaken mits zorgvuldig en vormgegeven in overleg met de betrokkenen bij de Hollandse Waterlinie. Wellicht gaat de HIA hier ook een uitspraak over doen.
Zonnepanelen op en rond monumenten
Zonnepanelen OP het dak van een monumentale woning? U dient contact op te nemen met de gemeente omdat hier wellicht een vergunningplicht geldt.
Zonnepanelen NAAST uw monumentale woning? Ook hiervoor dient u contact op te nemen. Indien de opstelling verscholen is vanaf de weg, dan zou een opstelling bij een monument ook mogelijk kunnen zijn, al dan niet na een vergunningsprocedure. Er zijn situaties denkbaar dat panelen op de grond de voorkeur hebben boven zonnepanelen OP een monumentaal dak. Ook op het voorerf van woningen (reguliere en monumentale) kunnen er mogelijkheden voor zonnepanelen zijn wanneer de installatie een eind van de weg af ligt en/of uit het zicht van de weg ligt.
Naar 'voor eigen gebruik'