Sporen in de bodem

Er liggen op diverse plaatsen waardevolle sporen in de bodem. Die geven een stuk van de verre historie weer van de gemeente Bunnik. Zoals de Hollandse Waterlinie veelal bovengronds zichtbaar is (beschreven bij cultuurhistorie), zo is de Romeinse Limes voornamelijk nog verborgen in de bodem. Ook andere bodemlagen die in de geschiedenis van de aarde zijn ontstaan, maken deel uit van archeologie.

 

Voor het funderen van een zonneveld is het noodzakelijk te weten wat de archeologische waarde in de bodem is. De rekken waar de zonnepanelen op staan moeten immers stevig vastgezet worden, in of op de bodem.

Oude en Kromme Rijn als grens van het Romeinse Rijk

Zoals beschreven bij cultuurhistorie vormden de Kromme en Oude Rijn in de Romeinse Tijd de noordelijke grens van het Romeinse Rijk. Deze grens is de grootste lineaire archeologische structuur van Europa. De Limes staat op de voorlopige lijst als UNESCO Werelderfgoed.

Sporen van de grensweg(en), castella, kampdorpen en grafvelden, zijn grotendeels afgedekt door klei van de rivier. Hierdoor is een groot deel behouden gebleven. Ondergronds zijn de sporen tot zeker 10 kilometer ten zuiden van de Kromme Rijn terug te vinden.

Een voorbeeld vormen de restanten van een oude Romeinse weg die in 2013 zijn gevonden. En de opgravingen die eind 2017 zijn gestart ten westen van Odijk op de beoogde woningbouw locaties.

Nader uitgelicht: Odijk in het grensgebied van het Romeinse Rijk

Op beoogde nieuwbouwlocaties ten westen van Odijk is sinds het najaar van 2017 gewerkt aan opgravingen. De verwachtingen:

  • grafveld uit de Romeinse tijd en de middeleeuwse hofstede Vinkenburg
  • ongeveer honderdvijftig mensen uit de Romeinse tijd kunnen hier begraven liggen
  • informatie over het grafritueel van die tijd
  • informatie over de leeftijdsopbouw en gezondheidstoestand van de Romeinse Odijker

(Info uit: archeologieonline)

Fundering zonneveld en waterpeil - onderzoeksplicht?

De zorg bij zonnevelden gaat over 2 zaken:

  • fundering in de bodem (doorboring)
  • wijziging grondwaterpeil (water beschermt archeologische waarden)

Het archeologiebeleid bepaalt of er nader onderzoek nodig is bij een initiatief voor een zonneveld. Dit hangt af van de archeologische verwachtingswaarde en of er een status als Rijksmonument is. Onder de ‘lees meer’ knop ziet u in welke gebieden u meer onderzoek moet doen. Van belang is de oppervlakte en diepte van de mogelijke verstoring door het zonneveld.

 

Wanneer voor de zonne-installatie een systeem wordt gekozen met ondiepe fundering of alleen bovengrondse bevestiging, en als de waterhuishouding en het waterpeil niet wijzigen, dan hoeft archeologie in de bodem geen belemmering te zijn.

 

Foto: dit type zonne-installatie vergt een stevige fundering.

Meer over onderzoeksplicht

 

Nationale regelgeving

Het Nederlandse ‘bodemarchief’ is via de – Wet op de Archeologische Monumentenzorg – beschermd.
In deze wet is vast gelegd dat archeologisch waardevolle resten in de bodem moeten worden behouden (in situ). Als het bodemarchief door toekomstige graafwerkzaamheden dieper dan 30 cm verstoord zal worden, is archeologisch onderzoek volgens de – Wet op de Archeologische Monumentenzorg – verplicht. Bij gemeenten geldt hiervoor een vrijstelling van 100 vierkante meter verstoring waar binnen geen archeologisch onderzoek nodig is. Hierop kan binnen de gemeente een uitzondering worden gemaakt, als men een eigen Archeologische Beleidsadvieskaart heeft. Informeer daarom altijd bij de gemeente of een archeologisch onderzoek noodzakelijk is. Als dit zo is, zal het ‘bodemarchief’ archeologisch onderzocht moeten worden om zodoende de waarde hiervan te kunnen vast stellen.

 

Grenswaarden onderzoeksplicht & vrijstelling

De archeologische maatregelenkaart beschrijft archeologische terreinen en gebieden met een archeologische verwachtingswaarde. Er zijn 5 archeologische categorieën met verschillende vrijstellingseisen voor onderzoek:

Binnen de Maatregelenkaart van Bunnik is de volgende onderverdeling gemaakt:

  • Categorie 1a, Wettelijk beschermd archeologisch monument
  • Categorie 2, Gebied of terrein van hoge archeologische waarde
  • Categorie 3, Gebieden met een hoge archeologische verwachting
  • Categorie 4, Gebied met een middelhoge archeologische verwachting
  • Categorie 5, Gebied met geen of een zeer lage archeologische verwachting

 

Onderzoeksplicht in 5 stappen

Bij een onderzoeksplichtig project, worden de volgende stappen doorlopen:

  1. Archeologisch bureauonderzoek
  2. Archeologisch booronderzoek verkennend
  3. Archeologisch booronderzoek karterend
  4. Proefsleuvenonderzoek
  5. Opgraving

Bij kleine plangebieden worden stappen 1, 2 en 3 soms gecombineerd uitgevoerd. Voor stappen 2 en 3 is een Plan van Aanpak vereist, voor stappen 4 en 5 een Programma van Eisen. Na iedere stap wordt door het bevoegd gezag (Rijk op rijksmonumenten, gemeente op alle overige terreinen) beoordeeld of een vervolgstap noodzakelijk is.

 

Informatie aanleveren

Om aanvragen goed te kunnen beoordelen volgt uit het bovenstaande dat stukken moeten worden aangeleverd waaruit blijkt:

  • Op welke locatie de bodem wordt verstoord
  • Over welk oppervlak dat gebeurt
  • Tot welke diepte dat gebeurt

In de praktijk gaat dit om kaartmateriaal waarop staat waar verstoord wordt en om doorsnedes van bijvoorbeeld funderingen waaruit de diepte van de verstoring blijkt.

Lees minder

Kaarten die inzicht bieden

Geïnteresseerden en initiatiefnemers kunnen de volgende kaarten en documenten bekijken:

 

Het archeologiebeleid bepaalt of er nader onderzoek nodig is bij een initiatief voor een zonneveld. Dit hangt af van de archeologische verwachtingswaarde op die locatie, van de omvang van het oppervlak en tot welke diepte onder maaiveld de bodem mogelijk wordt beïnvloed.